10.9.1 OPERASYON SULARI VE ŞOK YAPMA
10.9.1 OPERASYON SULARI VE ŞOK YAPMA
Ayrıştırıcıya, Şekil 10.65 ve 10.66’da gösterildiği gibi yan taraftan düşük basınçlı operasyon suyu (kapama suyu) verildiğinde, bu su kayar alt çanağın altına dolar. Merkezkaç kuvvetin etkisi ve kayar alt çanağın dış kenar yarıçapının teflon ringin olduğu yarıçaptan daha büyük olması nedeniyle basınç artar. Bu artan basınç, çanağın kapalı kalmasını sağlar. Kontrol su diski, düşük basınçlı kapama suyunu operasyon suyu seviyesini sabit tutacak şekilde verir. Bu, buharlaşma veya sızıntı gibi durumlarda su seviyesinin sabitlenmesine yardımcı olur.
Operasyon sırasında, kontrol su diski vasıtasıyla operasyon suyunun basınca göre yönlendirilmesi sağlanır. Ayrıştırıcıya yüksek basınçlı su (açma suyu veya şok suyu) verildiğinde, su diski bu suyu çanağın altına, yani operasyon flencinin üstüne gönderir. Bu suyun etkisi altında operasyon flenci aşağıya doğru hareket eder ve çanak ile operasyon flenci arasındaki açılma, çamur portlarına çamurun dışarı atılmasına neden olur. Bu sürece “şok” veya “çamur tahliyesi” denir. Şok suyu işlemi tamamlandıktan sonra operasyon flencisi üzerindeki nozul ile fazla su tahliye edilir.
Nozul deliği oldukça küçük olduğundan burada meydana gelen su kaçağı genellikle ihmal edilebilir. Bu aşamadan sonra yaylar operasyon flencini yukarı iterek operasyon flencisi ile çanağın arasındaki kanalları teflon tapalarla kapatır ve suyun çıkışı sona erer. Düşük basınçlı operasyon (kapama) suyu verildiğinde kayar alt çanağı yukarı itilir ve çanak tekrar kapanır. Bu, çamur tahliye işleminin tamamlanmasını sağlar. Bundan sonra seal suyu verilir ve seal (ara yüzey) oluşturulduktan sonra yakıt valfi açılarak ayrıştırma işlemi başlatılır.
Sıvı-sıvı ayrıştırma işlemi sırasında seal suyu verme işlemi, yağlama yağı veya yakıt valfi açılmadan önce gerçekleştirilmelidir. Çanak kapama suyu, çamur tahliye işlemi sırasında ve ayrıca ayrıştırma işlemi sırasında oluşabilecek buharlaşmayı önlemek için sürekli açık tutulmalıdır. Bu önlemler, ayrıştırma işleminin düzgün ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlar.
Ayrıştırıcı işlem başladığında, yağlama yağı veya yakıt üst taraftan ayrıştırıcıya verilir. Sıvının taslara, yani disklerin deliklerine eşit bir şekilde dağılması gerekmektedir. Bu aşamada, her disk ayrı bir hücre gibi davranır ve sıvı, disklerin hareketi ile tahrik edilerek ayrışma işlemi başlar.
Disklerin görevi, merkezkaç kuvveti sayesinde sıvı içinde bulunan daha ağır parçacıkları (genellikle çamur ve su) çevreye doğru itmek ve ayrıştırmaktır. Bu ayrışan parçacıklar, çanağın içinde belirli bir bölgede toplanır. Bu kritik noktada, çamur ve su parçacıkları toplandığında ve yeterli miktarda biriktiğinde ayrıştırıcı bir şok işlemi uygulanır. Bu işlem, tüm çamurun temizlenmesini sağlar ve bu toplanan parçacıklar, çamur portları aracılığıyla dışarı atılır.
Ayrıştırma işlemi sırasında, taslar veya diskler arasındaki mesafe, disklerin üzerindeki çıkıntılar tarafından belirlenir. Bu çıkıntıların kalınlığı, uygulamaya bağlı olarak değişebilir. Eskiden kullanılan düz çıkıntılı taslar, disklerdeki deliklere yakın bir şekilde bulunuyor. Bu taslar, farklı yoğunluktaki iki fazın davranış farklılıkları nedeniyle özel bir şekle sahiptir. Daha hafif olan faz (yağ veya yakıt), içe doğru hareket ederken, daha ağır olan faz (çamur ve su) dışa doğru hareket eder.
Disklerin tasarımı, akışın kontrolünü ele alır ve içerdikleri çıkıntılar, merkezkaç kuvveti ile birlikte sıvının davranışını yönlendirir. Eğer taslar düz ve çıkıntısız olsaydı, farklı yoğunluktaki iki fazın ayrılması daha zor olurdu. Ancak tasların eğik çıkıntıları, daha iyi bir ayrışma sağlar çünkü merkezkaç kuvvet ve akış yönünün birleşimi, daha hafif fazın ana akışı takip etmesini sağlar.
Ayrıştırma işlemi sırasında, tasların arasındaki diskler arasındaki boşluklar kritiktir. Doğru disk boşluğu, iki fazın etkili bir şekilde ayrılmasını sağlar. Eğer bu boşluklar uygun şekilde ayarlanmazsa, ayrışma verimi olumsuz etkilenebilir.
Bu su, çanağın dış kenarının teflon ringin bulunduğu yarıçaptan daha büyük olmasının yanı sıra merkezkaç kuvvetin de etkisi ile basıncı artırarak çanağın kapalı kalmasını sağlar. Düşük basınçlı bu kapama suyu, kontrol su diski tarafından yönlendirilir.
Operasyon sırasında, buharlaşma veya kaçak gibi olaylar meydana gelebilir. Bu nedenle kontrol su diski, operasyon suyunun seviyesini korumak için kullanılır. Operasyon flenci, bu dengenin sağlanması için yaylar vasıtasıyla yukarı itilir. Üzerinde bulunan teflon tapaları ile, kapama suyunun sızmasını önler.
Yüksek basınçlı açma suyu verildiğinde ise su diski, bu suyu çanağın altına yani operasyon flencinin üst kısmına yönlendirir. Operasyon flenci, altındaki yay kuvveti ile yukarı itilir ve basınçlı suyun etkisi ile aşağıya doğru hareket eder. Bu hareket, operasyon flencinin altındaki çanağın ve nozulun açılmasına yol açar. Bu durumda, operasyon suyu teflon tapaların olduğu bölgeden dışarıya doğru kaçar.
Kayar alt çanağın altına uygulanan operasyon suyunun basıncı azaldığından, çanağın alt kısmı aşağı iner. Bu, kayar alt çanak ile üst çanak arasından çamur portlarına çamurun tahliye edilmeye başlandığı bir şok işlemi anlamına gelir. Bu işlem, çamurun ayrıştırıcıdan dışarı atılması olarak bilinir.
Şok işlemi tamamlandıktan sonra, açma suyu kapatılır ve operasyon flencisi üzerindeki nozul ile açma hücresindeki su tahliye edilir. Nozul deliği genellikle küçük olduğundan, buradan sızan su miktarı genellikle ihmal edilebilir.
Tüm bu adımlardan sonra yaylar, operasyon flencisini yukarı doğru ittikçe, operasyon flenci ile çanağın arasındaki kanallar teflon tapalar ile kapanır ve suyun çıkışı engellenir.
Son olarak, ayrıştırıcıya bir miktarda seal suyu verilir ve seal (ara yüzey) oluşturulduktan sonra yakıtın açılması ile ayrıştırma işlemi başlatılır. Bu işlem, yakıtın ayrıştırma işlemine başlamadan önce yapılmalıdır.
Bu karmaşık süreç, ayrıştırıcıda yağlama yağı veya yakıtın verimli bir şekilde ayrıştırılmasını ve istenmeyen parçacıkların çamur portları aracılığıyla dışarı atılmasını sağlamak için önemlidir.
