SÖZLÜK
acil durum durdurma düğmesi : (İng. emergency stop button) Aşırı titreşim,
parçaların gevşemesi, aşırı kaçak gibi acil
durumlarda ayrıştırıcıyı durdurmak için kullanılan
elektrik düğmesi.
açma suyu : (İng. opening water, high pressure operating
water) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarının ilk devreye
alınmasında ve çamur haznesinin dolup şok
gereksinimi duyulduğunda ayrıştırıcıya verilerek
kayar alt çanak altındaki suyun tahliyesini ve
çanağın aşağıya kayarak şok yapılmasını sağlayan
kısmen yüksek basınçlı su, şok suyu.
ağır faz : (İng. heavy phase, sludge, water) Yağ ve yakıt
ayrıştırıcılarında, yağ ve yakıtın yoğunluğundan
daha fazla yoğunluğa sahip olduğu için merkezkaç
kuvvetle dışarı savrulan çamur veya genellikle su.
akış ayarlayıcısı : (İng. flow regulator) Yağ ve yakıt
ayrıştırıcılarında, ayrıştırıcıdan çıkan yağ veya
yakıtın debisini ayarlamada kullanılan valf.
akış indikatörü : (İng. flow indicator) İşletmeciye, ayrıştırıcıdan
çıkan yakıt akışını düzenlemek için imkan tanıyan
bir gösterge.
akış kontrol diski : (İng. flow control disc) ALCAP ayrıştırıcılarda
kullanılan ve ayarlama ihtiyacı olmayıp su boşaltma
valfi açık olduğu durumda su çıkışından azaltılmış
bir akışa izin vermekte kullanılan bir çeşit gravite
veya katı ayrıştırıcı diski.
akış ölçer : (İng. flow meter) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarında,
ayrıştırıcıdan çıkan yağ veya yakıtın debisini ölçen
sayaç, debi ölçer, debimetre, yakıt veya yağ sayacı.
akış şalteri : (İng. flow switch) Düşük miktarda yakıt akışına
karşı, ısıtıcıyı korumak için akış kontrolü yapmakta
olan ve sadece elektrikli ısıtıcı bulunan
ayrıştırıcılarda kullanılan bir cihaz.
ALCAP : (İng. Alfa Laval Purifier and Clarifier) Alfa Laval
Purifier and Clarifier kelimelerinin baş harflerini
ifade eden ve yağlama yağı veya ağır yakıtı
ayrıştırmada kullanılan katı ayrıştırma prensibiyle
çalışan ancak yakıt içindeki suyu da kontrol
edebilen tamamıyla otomatik çalışan bir ayrıştırıcı.
alt çanak : (İng. bowl) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarında, üzerine
kayar alt çanağın, dağıtıcının, disklerin (disk
grubunun), üst diskin ve üst çanağın konulduğu, su
mahalli üstüne monte edilerek düşey (ana) şafttan
hareket alan ve iç tarafının çevreye yakın
kısımlarında su ile çamurun toplandığı ayrıştırıcının
en önemli taşıyıcı elemanı, ana çanak.
ana şaft : (İng. bowl shaft) Yatay şafttan dişli vasıtasıyla
hareket alan ancak yatay şafttan birkaç kat daha
yüksek devirle dönen, çanak ve çanak içinde
bulunan diğer elemanların da yüksek devirlerde
hareketini sağlayan düşey şaft.
ara şaft : (İng. intermediate shaft) Yağ ve yakıt
ayrıştırıcılarında, elektrik motorunun hareketini,
bağlı bulunduğu kavrama ve balata pabuçları
yardımıyla yatay ve dikey dişli ile düşey (ana) şafta
ileten yatay şaft.
ara yüzey : (İng. interface) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarında, disk
grubunun dış kenarında yağ veya yakıt ile su
arasında oluşan perde.
ayrıştırma : (İng. separation) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarında,
yağ veya yakıt içinde bulunan ve istenmeyen su,
çamur ile diğer bazı maddelerin yağ ve yakıttan
merkezkaç kuvvet ilkesi ile uzaklaştırılması ile
temiz yağ veya yakıt elde etme işlemi.
besleme oranı : (İng. feed rate) Ayrıştırıcıya sokulan yağ veya
yakıtın kapasitesi veya debisi.
besleme pompası : (İng. feed pump) Yağlama yağını, ana makina
sump tankından; yakıtı ise dinlendirme tanklarından
alarak ısıtıcıdan geçirmek suretiyle yağ veya yakıt
ayrıştırıcına gönderen dişli veya vidalı tipteki
hacimsel pompa.
çamur alanı : (İng. sludge space) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarında,
disk grubunun dışında ve uzağında, özellikle çanak
deliklerine yakın çevrede yağ veya yakıttan
ayrıştırılan çamurun toplandığı bölge.
çamur tahliyesi : (İng. sludge discharge) Yağ ve yakıt
ayrıştırıcılarında, temizlenen yağ veya yakıttan
çıkan su ve çamurun şok yapılarak ayrıştırıcıdan
atılması ve çamur tankına gönderilmesi.
çanak : (İng. bowl) Alt çanak ve çanak başlığının tümüne
verilen ad.
çanak başlığı : (İng. bowl hood) Alt çanak üzerine yerleştirilen
kayar çanak, dağıtıcı, tas grubu vb. elemanlardan
sonra en üst tarafa konularak alt çanağa büyük
somunla sıkılan ve tüm çanak içindeki elemanları
taşımaya ve korumaya yardımcı eleman, üst çanak.
çökelti : (İng. deposit) Yağlama yağı ve yakıt içinde, dibe
çökmüş halde bulunup merkezkaç ayrıştırmada
kısmen temizlenebilen katı maddeler, tortu.
dağıtma ringi : (İng. distributing ring) Yağ ve yakıt
ayrıştırıcılarında, operasyon suyunu, üzerinde
bulunan birkaç delikten dağıtan eleman.
damlacık : (İng. droplet) Stoke yasasında adı geçen ve
yağlama yağı veya yakıt içinde bulunup çökme hızı
hesaplanan parçacık.
devir sayıcı : (İng. revolution counter) Ayrıştırıcıların karter
kapağı üzerinde bulunan ve ucundaki dişli parçası
ile yatay dişliden hareket alıp işletmecinin ayrıştırıcı
devri hakkında bilgi sahibi olmasını sağlayan küçük
ve üzeri noktalı bir disk.
dikey dişli : (İng. worm) Yatay dişliden aldığı devir hareketini
4-5 kat daha artırarak ana şafta aktaran ve ana
şafttın alt tarafında bulunan krom kaplı çelik
malzemeden yapılmış bir sonsuz dişli, krom dişli.
dinlendirme tankı : (İng. settling tank) Dip tanklardan transfer
pompasıyla alınan yakıtın transfer edildiği ve
ayrıştırıcıya girmeden önce dinlendirilerek ve
ısıtılarak yakıt içindeki su ve çamurun kısmen
tahliye edildiği makina dairesinde bulunan yakıt
tankı.
disk : (İng. disc) Kesik koni biçiminde ve çelikten
yapılmış, ayrıştırmada en fazla ve temel görev gören
içinden yağ veya yakıt geçen ve dağıtıcı üzerine pek
çok sayıda yerleştirilen eleman, tas.
disk grubu : (İng. disc stack) Dağıtıcı (distribütör) üzerine
yerleştirilmiş kesik koni biçiminde çelikten yapılmış
olan pek çok sayıda diskin.
dişli kutusu : (İng. gear box) Yatay şaft üzerinde bulunan bir
adet bronz dişli ile ana şaftın alt kısmında bulunan
krom kaplı çelik dişlinin bulunduğu yer, karter.
dizel-oil separatörü : (İng. diesel oil separator or purifier) Dizel-oil
içinde bulunan su, çamur vb. istenmeyen maddeleri
ayrıştırıp atarak dizel-oili temizleyen ayrıştırıcı.
düşük basınçlı operasyon suyu : (İng. low pressure operating water) Tanktan gelen
ve çanağı kapalı tutmada kullanılan düşük basınçlı
su, kapama suyu.
elektronik programlanabilir kontrol edici : (İng. electronic programmable controller) Açma,
kapama ve seal suyu valflerinin açılması veya
kapanması, çamur miktarının artması ile şok
yapılması, basınç ve sıcaklık değişimlerinde alarm
çalması vb. diğer işlemleri otomatik olarak kontrol
eden, yöneten ve uygulayan elektronik ünite.
fren : (İng. brake) Ayrıştırıcının durdurulması için geçen
zamanı kısaltmak için kullanılan ve ağzında balata
bulunup bu balatanın kavramaya bastığı el ile
kumanda edilen sistem.
fuel-oil separatörü : (İng. fuel oil separator or purifier) Gemilerin ana
makinasında kullanılan ağır yakıtın içindeki su ve
çamuru temizlemede kullanılan ayrıştırıcı, ağır yakıt
ayrıştırıcısı.
gravite diski : (İng. gravity disc) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarının
sıvı-sıvı ayrıştırma metodunda kullanılan ve
ayrıştırıcıdan çıkan suyu kontrol edip sabit bir dış
çapa ancak farklı yoğunluklara sahip yağ veya
yakıta göre farklı iç çapa sahip olanın seçildiği
çelikten yapılmış halka biçimindeki bir disk, ağırlık
diski.
güç ünitesi : (İng. power unit) Ayrıştırıcıların çalıştırılması için
elektrik motoruna elektrik sağlayan veya
durdurulması için elektriği kesen içinde kontaktör,
sigorta vb. elemanlar bulunan elektrik tablosu veya
panosu.
hafif faz : (İng. light phase, fuel oil, diesel oil, lubricating oil)
Temizlenmek üzere ayrıştırıcıya sokulan ve
yoğunluğu su veya çamurdan düşük olan dizel-oil,
fuel-oil ve yağlama yağı gibi sıvı akışkanlara
verilen ad.
iştirak : (İng. connection) Gemilerdeki sistemler veya
borular arasında her iki sistem veya devreyi valf
aracılıyla birbirine bağlayan bağlantı.
kapama suyu : (İng. closing water, low pressure operating water)
Çanağı kapalı tutmada kullanılan ve tanktan gelen
düşük basınçlı operasyon suyu.
kapasitans : (İng. capacitance) Bir sistemin (yalıtkanın) elektrik
depolayabilme yeterliliği veya bir diğer ifadeyle ise
bir sistemin elektrik şarjındaki (dolumundaki)
değişikliğin ona karşılık gelen elektrik potansiyeline
olan oranı.
kapasite : (İng. capacity, flow, throughput) Yağ veya yakıt
ayrıştırıcılarında, ayrıştırıcının çıkış tarafında
bulunan bir valf ile ayarlanan ayrıştırılmış yağ veya
yakıtın debisi.
kapasite ayarı : (İng. flow adjustment) Yağ veya yakıt
ayrıştırıcılarında, ayrıştırıcının çıkış tarafında
bulunan bir valf ile ayrıştırılan yağ veya yakıtın
debisinin ayarlanması işlemi.
kaplin : (İng. coupling) Ayrıştırıcılarda, elektrik
motorunun hareketini yatay veya ara şafta
aktarmada kullanılan içinde genellikle elastik
(kauçuk) bir eleman bulunan dairesel şekilli bir çift
diske verilen ad.
karşı basınç : (İng. back pressure) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarının
çıkış devrelerindeki 2-2,5 bar basınç değerini
aşmaması gereken statik ve dinamik yüklerin
tümüne verilen ad.
karter : (İng. crankcase) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarında
yatay şaft üzerinde bulunan bir adet bronz dişli ile
ana şaftın alt kısmında bulunan krom kaplı çelik
dişlinin bulunduğu yer, dişli kutusu.
karter yağı : (İng. sump oil) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarının
karterlerinde bulunan ve dişlilerin yağlanmasını
sağlayan dişli kutusu yağı.
katı : (İng. solid) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarında,
yağlama yağı ve yakıt içinden ayrıştırılan çamura
verilen ad.
katı ayrıştırıcı : (İng. clarifier) Yağlama yağı ve yakıtta bulunan
çamurun ayrıştırılmasında kullanılan yağ ve yakıt
ayrıştırıcısı, sıvı-katı ayrıştırıcı.
katı ayrıştırıcı diski : (İng. clarifier disc) Katı ayrıştırıcılarda, amacın
suyun ayrıştırılması olmaması nedeniyle kullanılan
en küçük iç çaplı gravite diski.
katı parçacık : (İng. solid) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarında,
yağlama yağı ve yakıt içinden ayrıştırılan çamura
verilen ad.
kayar alt çanak : (İng. sliding bowl bottom) Alt (ana) çanak
üzerinde bulunup düşük basınçlı operasyon
(kapama) suyu ile yukarı hareket edip çanağı kapalı
tutan ve yüksek basınçlı operasyon (açma) suyu ile
aşağı hareket edip çanağı açan ve şok yapmayı
(çamuru tahliye etmeyi) sağlayan parça.
kerosen : (İng. kerosene) Gemilerin güvertesinde aydınlatma
amacıyla kandiller içindeki yakıt, gavernörlerin
içinin yıkanmasında temizleyici, pürmüzlerin
çalıştırılmasında ise yine yakacak olarak kullanılan
bir petrol ürünü, gaz yağı.
kontrol ünitesi : (İng. control unit) Açma, kapama ve seal suyu
valflerinin açılması veya kapanması, çamur
miktarının artması ile şok yapılması, basınç ve
sıcaklık değişimlerinde alarm çalması vb. diğer
işlemleri otomatik olarak kontrol eden, yöneten ve
uygulayan elektronik ünite.
normalde açık valf : (İng. normally open (NO) valve) Normalde
(elektrik verilmediğinde) açık durumda bulunan
ancak elektrik verildiğinde kapanan selenoid
kumandalı valf.
normalde kapalı valf : (İng. normally closed (NC) valve) Normalde
(elektrik verilmediğinde) kapalı durumda bulunan
ancak elektrik verildiğinde açılan selenoid
kumandalı valf.
operasyon flenci : (İng. operating slide) Alt çanak altında bulunup
yaylara baskı yapan bir ayrıştırıcı parçası.
operasyon su tankı : (İng. operating water tank) Çıkışında veya alt
tarafında bulunan bir valf ile ayrıştırıcıya verilecek
olan operasyon suyunu depolayan ve hidrofor
devresinden doldurulan küçük hacimli bir su tankı.
operasyon suyu : (İng. operating water) Çanağı kapalı tutmada
kullanılan ve tanktan gelen düşük basınçlı veya
çanağı açıp şok yapmada kullanılan tanktan veya
hidrofordan gelen daha yüksek basınçlı sulara
verilen ad.
optimum kapasite : (İng. optimum capacity) Yağ ve yakıt
ayrıştırıcılarında, en iyi ve en verimli ayrıştırma için
ayrıştırıcı çıkışında ayarlanması gereken uygun
debi.
seal suyu : (İng. water seal, sealing washer) Yağ ve yakıt
ayrıştırıcılarında, üst taraftan verilen ve hem
disklerin temizliğini hem de disk grubunun dış
ucunda ara yüzey oluşumunu sağlayan sıcak su.
sensor : (İng. sensor) Bir devre veya sisteme dokundurarak
veya yaklaştırılarak sıcaklık, dönme hızı vb.
özellikleri okumakta kullanılan alet, sezici,
algılayıcı, duyucu, duyargaç.
servis tankı : (İng. service tank) Ana makina ve dizel
jeneratörlerde yakılan dizel-oil veya fuel-oil gibi
yakıtların dinlendirme tankından ayrıştırıcı
vasıtasıyla alınıp gönderildiği ve içinde kullanıma
hazır temiz yakıt bulunduran tank, günlük yakıt
tankı.
seviye ringi : (İng. level ring) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarında, yağ
veya yakıt iç dengesini (yağ veya yakıt çıkışını)
kontrol ederek sabit pozisyonda tutmak için üst
diskin iç kısmına konulan, ayrıştırma yöntemi
değiştirilmedikçe de değiştirilmeyen belli bir iç çapa
sahip parça.
sıvı ayrıştırıcı : (İng. purifier) Yağlama yağı ve yakıtta bulunan
suyun ayrıştırılmasında kullanılan yağ ve yakıt
ayrıştırıcısı, sıvı-sıvı ayrıştırıcı.
sıvı-katı ayrıştırma : (İng. clarification) Yağlama yağı ve yakıtta
bulunan çamurun ayrıştırılması için uygulanan
ayrıştırma metodu, katı ayrıştırma.
sıvı-sıvı ayrıştırma : (İng. purification) Yağlama yağı ve yakıtta
bulunan suyun ayrıştırılması için uygulanan
ayrıştırma metodu, sıvı ayrıştırma.
su diski (su pompası) : (İng. water paring disc) Yağ ve yakıt
ayrıştırıcılarında, yağlama yağı veya yakıttan
ayrıştırılmış olan suyu ayrıştırıcının dışına gönderen
impellerli bir çeşit disk veya pompa.
su tahliye valfi : (İng. water drain valve) ALCAP ayrıştırıcılarda
bulunan ve çamur alanında veya ayrıştırılmış yakıt
içinde artan suyu tahliye eden selenoid kontrollü bir
valf.
şartlandırma suyu : (İng. conditional water) ALCAP ayrıştırıcılarda
çamuru ıslak tutarak bir sonraki şok sırasında çamur
tahliyesini kolaylaştırabilmek için ayrıştırıcıya
verilen sıcak su.
şok : (İng. total discharge) Yağ ve yakıt
ayrıştırıcılarında, çamur haznesinin dolması
nedeniyle açma suyu verilerek kayar alt çanak
altındaki suyun tahliyesini ve çanağın aşağıya
kaymasıyla çanakta birikmiş olan çamur ve suyun
tamamen boşaltılmasını sağlayan işlem.
şok suyu : (İng. opening water) Yağ ve yakıt ayrıştırıcılarının
ilk devreye alınmasında ve çamur haznesinin dolup
şok gereksinimi duyulduğunda ayrıştırıcıya
verilerek, kayar alt çanak altındaki suyun tahliyesini
ve çanağın aşağıya kayarak şok yapılmasını (çamur
ve suyun dışarı atılmasını) sağlayan kısmen yüksek
basınçlı su, açma suyu.
takometre : (İng. tachometer) Dönel hareketli bir motor, rotor
veya şaftın devir sayısını ölçen cihaz.
tas : (İng. disc) Kesik koni biçiminde ve çelikten
yapılmış, ayrıştırmada en fazla ve temel görev gören
içinden yağ veya yakıt geçen eleman, disk.
tas grubu : (İng. disc stack) Dağıtıcı (distribütör) üzerine
yerleştirilmiş, kesik koni biçiminde çelikten
yapılmış ve üzerinde yağlama yağı veya yakıt geçişi
için delikleri olan pek çok sayıda disk.
tetikleme : (İng. trigger) ALCAP ayrıştırıcılarda temizlenmiş
yağlama yağı veya yakıt içindeki suyun % 0,2
oranında artması durumunda kontrol ünitesini
uyarma.
tortu : (İng. sediment) Yağlama yağı ve yakıt içinde dibe
çökmüş halde bulunup merkezkaç ayrıştırmada
kısmen temizlenebilen katı maddeler, çökelti.
transdüser : (İng. transducer) Temiz yakıt çıkış devresinde
kullanılarak ayrıştırıcıdan çıkan temiz yakıt içindeki
su değişim miktarını ölçen ve değişim durumunda
kontrol ünitesine sinyal gönderen cihaz.
üst disk : (İng. top disc) Tas grubunun üstüne yerleştirilen ve
içinde seviye ringini taşıyan yine taslar gibi koni
biçimli dökümden yapılmış bir parça.
viskozite ölçer : (İng. viscosimeter, flostick) Sıvıların viskozite
değerlerini veya viskozitelerinin kullanılmaya
uygun olup olmadığını ölçen cihaz.
yağ dolaşım valfi : (İng. oil circulation valve) Yağlama yağı
ayrıştırıcılarında, ayrıştırılacak yağlama yağının
sıcaklığının istenen değere ulaşmadığı durumda,
yağlama yağını tekrar ve uygun sıcaklığa kadar
ısıtabilmek için ayrıştırıcıya sokmadan ısıtıcıya geri
gönderen üç yönlü valf.
yağlama yağı separatörü : (İng. lubricating oil separator or purifier) Yağlama
yağı içinde istenmeyen su, çamur vb. gibi sıvı ve
katı maddeleri ayrıştırmada kullanılan merkezkaç
tipteki ayrıştırıcı.
yakıt diski (yakıt pompası) : (İng. oil paring disc) Yağ ve yakıt
ayrıştırıcılarında, ayrıştırılmış yakıt veya yağlama
yağını ayrıştırıcının dışına gönderen impellerli bir
çeşit disk veya pompa.
yakıt pompası : (İng. fuel pump) Yakıt ayrıştırıcılarında,
dinlendirme tankından yakıtı alarak önce ısıtıcıya
sokup ısınmasını sağlayan, sonra da ayrıştırıcıya
sokarak temizlenmesini sağlayan dişli veya vidalı
tipteki bir transfer pompası.
yalıtkan : (İng. isolator) Temiz yakıt çıkış devresinde
kullanılarak ayrıştırıcıdan çıkan temiz yakıt içindeki
su değişim miktarını ölçen transdüserlerde bu ölçüm
içini yapan kapasitans elemanı.
yüksek basınçlı operasyon suyu : (İng. high pressure operating water) Yağ ve yakıt
ayrıştırıcılarının ilk devreye alınmasında ve çamur
haznesinin dolup şok gereksinimi duyulduğunda
ayrıştırıcıya verilerek, kayar alt çanak altındaki
suyun tahliyesini ve çanağın aşağıya kayarak şok
yapılmasını sağlayan kısmen yüksek basınçlı su,
açma suyu.
