7.8 ISITICILAR VE SOGUTUCULAR (ISI DEGİSTİRİCİLER)

Isıtıcı ve Soğutucuların Görevleri:

Soğuk iklimlerde veya kış aylarında, tanklarda bulunan yağ, yakıt veya akışkanın viskozitesi düşer ve akıcılığı azalır. Bu, hidrolik sistemlerde verimliliği ve pompanın emme yeteneğini azaltabilir. Bu nedenle akışkanın ısınması gerekebilir. Buna karşılık, tropikal iklimlerde veya yaz aylarında yüksek sıcaklıklar viskozitenin düşmesine ve akıcılığın artmasına neden olabilir. Bu durumda, sistemdeki yağ film tabakasının azalması ve hatta kaçaklara yol açabilecek bir duruma neden olabilir. Bu durumlarda, akışkanı soğutmak gerekebilir. Bu nedenle, ısıtıcılar ve soğutucular hidrolik sistemlerde kullanılır.

Isıtıcılar (Heater): Soğuk iklimlerde veya viskozitenin arttığı durumlarda hidrolik akışkanın ısınmasını sağlamak için kullanılırlar. Isıtıcılar, akışkanın viskozitesini azaltır, böylece sistem verimliliğini artırır ve pompanın emme yeteneğini iyileştirir. Genellikle elektrikle veya buharla çalışırlar.

Soğutucular (Cooler): Sıcak iklimlerde veya akışkanın viskozitesinin düştüğü durumlarda kullanılırlar. Soğutucular, akışkanı soğutarak viskozitesini artırır, yağ film tabakasını korur ve sistemi daha verimli hale getirir. Hidrolik sistemdeki enerjiyi dağıtarak sıcaklığı düşürürler. Hava veya su soğutmalı tipleri bulunmaktadır.

Borulu ve Plakalı Tip Soğutucular:

Borulu ve plakalı soğutucular, hidrolik akışkanın ısı transferini gerçekleştiren cihazlardır.

Borulu Tip Soğutucular: Bu tür soğutucular boruların içinden geçen soğutucu akışkanın dışında hidrolik akışkanın dolaştığı borulardan oluşur. Boruların arasında perdeler veya bölümler bulunur ve bu, akışkanın boruların çevresinde daha fazla dolaşmasını ve daha iyi bir soğutma sağlar. Borulu tip soğutucularda akışkanın sıkıştığı ve genişlediği bölgeler arasında soğutma gerçekleşir.
Plakalı Tip Soğutucular: Plakalı soğutucularda ise akışkanın soğutulması veya ısınması için yan yana sıralanmış çok sayıda plaka kullanılır. Bu plakaların arasında akışkanlar dolaşır ve ısı transferi gerçekleşir. Plakalı soğutucuların avantajları, temizliğin kolay olması ve contaların değiştirilebilir olmasıdır.

Plakalı soğutucuların temizlenmesi ve bakımı daha kolaydır, çünkü plakalar çıkarılabilir ve yeniden monte edilebilir. Bu nedenle, gemi işletmecileri tarafından tercih edilebilirler.

Hidrolik sistemlerdeki ısıtıcılar ve soğutucular, sistemin verimliliğini artırmak ve akışkanın viskozitesini kontrol etmek için önemlidir. Uygun seçim ve bakım, hidrolik sistemlerin güvenli ve verimli çalışmasını sağlar.

Tomar ve Borulu Tip Soğutucular:

Borulu tip soğutucuların temizliği ve bakımı bazen zaman alıcı olabilir. Bu tür soğutucularda yüzlerce boru bulunur ve bu boruların temizlenmesi işlemine “tomar” denir. Tomar işlemi, işletmeciler için zaman alıcı bir görev olabilir. Tomar işlemi şu adımları içerir:

Boru Temizliği: Tomar işlemi sırasında, tüm boruların temizlenmesi gerekir. Bu, boruların içinde biriken tortu veya kirliliklerin giderilmesini içerir. Her borunun temizlenmesi için boruların çıkarılması gerekebilir.
Yıkama: Temizlenen borular daha sonra tatlı su ile yıkanır. Bu, boruların içinde kalan tüm kalıntıların giderilmesini sağlar.
Basınçlı Hava Uygulaması: Temizlenmiş ve yıkanmış boruların içine basınçlı hava verilir. Bu, borularda herhangi bir delik veya hasar olup olmadığını kontrol etmek için yapılır. Borulardan basınçlı hava sızdırmazsa, boruların hasarlı olduğu anlaşılır ve onarılmaları veya değiştirilmeleri gerekir.

Delinmiş boruların onarımı için, boru ağızlarına pirinç veya ahşaptan yapılmış hafif konik tapalar çakılabilir. Bu tür bir onarım işlemi, tüm boruların tomar edilmesi yerine yalnızca hasarlı boruların değiştirilmesini gerektirir.

Plakalı Tip Soğutucular:

Plakalı tip soğutucular, temizlik ve bakım açısından daha avantajlıdır. Contaları yenileyerek veya değiştirerek kolayca bakım yapılabilirler. Plakaların temizlenmesi ve bakımı da kolaydır.

Plakalı tip soğutucularda, plakalar arasında bulunan lastik veya contalar nedeniyle kaçak görülürse, kaçan plakanın üzerindeki lastik eleman veya contalar yenilenir. Eğer yedek contalar veya lastik elemanlar mevcut değilse, kaçan plaka ve yanındaki plaka çıkarılır ve servis yapılır. Bu işlem, sistemin performansını etkileyebilse de, plakaların kolayca erişilebilir olması, bakımı daha kolay hale getirir.

Sonuç olarak, ısıtıcılar ve soğutucular hidrolik sistemlerde önemli bir rol oynar ve akışkanın viskozitesini kontrol etmek, sistem verimliliğini artırmak ve sistemin güvenli ve verimli çalışmasını sağlamak için kullanılır. Her iki tür soğutucu da belirli avantajlara sahiptir ve işletme ihtiyaçlarına göre seçilmelidir. Tomar işlemi, borulu tip soğutucuların bakımının daha zaman alıcı olabileceğini göstermektedir, bu nedenle plakalı tip soğutucular tercih edilebilir.

Hava ve Su Soğutmaları:

Borulu ve plakalı soğutucuların yanı sıra soğutma işlemi iki farklı yöntemle gerçekleştirilebilir: hava soğutma ve su soğutma.

Hava Soğutma: Hava soğutma, genellikle sıcak iklim bölgelerinde veya yaz aylarında kullanılır. Bu yöntemde, soğutucunun çevresine hava üfleyerek sıcak akışkanın soğutulması sağlanır. Hava soğutma, basit bir tasarıma sahiptir ve su kullanımını gerektirmez. Gemilerde deniz suyunun kullanıldığı deniz suyu soğutmaları da hava soğutmalıdır.
Su Soğutma: Su soğutma, soğutucunun içinden suyun geçirilerek ısının suya aktarılması prensibine dayanır. Bu su daha sonra başka bir yerde kullanılabilir veya denize deşarj edilebilir. Su soğutma, yüksek ısı transferi sağlar ve sistemlerin daha verimli çalışmasına olanak tanır. Bu yöntem, soğutma gerektiren büyük gemi motorları, sanayi tesisleri ve enerji üretimi gibi uygulamalarda yaygın olarak kullanılır.

Isıtıcılar ve Soğutucuların Önemi:

Isıtıcılar ve soğutucular, hidrolik sistemlerin güvenli ve verimli çalışmasını sağlamak için önemlidir. İşte bu elemanların önemli bazı rolleri:

Viskozite Kontrolü: Isıtıcılar, soğuk hava koşullarında viskozitesi artmış olan akışkanları ısıtarak daha iyi akışkanlık sağlar. Soğutucular ise sıcak hava koşullarında viskoziteyi düşürerek akışkanın performansını artırır.
Enerji Depolama: Akümülatörler, hidrolik enerjiyi depolayarak, ani basınç değişikliklerine karşı sistemleri korur ve enerji kesildiğinde bile hareketi bitirebilir.
Titreşim Sönümleme: Akümülatörler ve soğutucular, hidrolik sistemlerde meydana gelebilecek titreşimleri sönümler, bu da sistemlerin dayanıklılığını ve güvenliğini artırır.
Sistem Basıncı Dengeleme: Akümülatörler, basınçlı sistemlerde basınç dengesini sağlar ve sistemin belirli bir basınç seviyesinde çalışmasını garanti eder.
Akışkanın Akışkanlığı: Isıtıcılar ve soğutucular, akışkanın viskozitesini kontrol ederek akışkanın daha verimli bir şekilde sistem içinde dolaşmasını sağlar.

Sonuç olarak, ısıtıcılar ve soğutucular, hidrolik sistemlerin verimli ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamak için kritik öneme sahiptir. Her uygulama için doğru tip ve tasarımın seçilmesi, sistem performansını artırabilir ve bakım süreçlerini kolaylaştırabilir.