SÖZLÜK
adaptör : (İng. connector) Bir tarafı dişi, diğer tarafı erkek
ve her iki tarafında da diş olan dökme demir, çelik
veya pirinç malzemeden yapılan bağlantı elemanı.
altı köşe baş : (İng. hexagonal head) Nipel, adaptör, cıvata vb.
bağlantı elemanlarının üzerinde açık (yaprak),
kapalı (yıldız) ve kurbağacık anahtarların
çalışabilmesi için yapılmış altı adet köşesi bulunan
anahtar çalışma kısmı.
bağlantı elemanı : (İng. fitting) Yağ, yakıt, su, hidrolik, pnömatik vb.
devrelerde genellikle ağızları dişli boruların
birbirlerine bağlanmasında kullanılan nipel,
manşon, dirsek vb. elemanların tümüne verilen ad.
bakır boru : (İng. copper pipe) Genellikle pnömatik devreler ile
basınç gösterge devrelerinde kullanılan bakır
malzemeden yapılmış iç çapları 6, 8, 10 . . . mm
ölçülerinde olan tüp boru.
boru : (İng. pipe) Yağ, yakıt, su, hava, buhar, sintine vb.
devreler ile pompaların emme ve basma devrelerini
oluşturan genellikle de çelik malzemeden yapılan
flençlerle veya muhtelif bağlantı elemanları ile
birbirine bağlanan ve belli bir et kalınlığına sahip
silindirik yapıdaki bağlantı elemanı.
buhar : (İng. steam) Gemilerde yağ, yakıt, su vb.
akışkanların ısıtılmasında veya ırgat vb. ünitelerin
çalıştırılmasında kullanılan ve kazanlarda suyun
yüksek sıcaklıklarda ısıtılmasıyla elde edilen gaz
fazındaki akışkan.
cıvata : (İng. bolt) Üzerinde genellikle Metrik veya
Whitworth diş olan ve makina parçalarını veya
boruları flençlerle birbirlerine birleştirmede
kullanılan ve anahtarla sıkılabilmesi veya
sökülebilmesi için genellikle altı köşe, bazen de
tornavida, kare veya allen başlı olan erkek bağlantı
elemanı.
conta : (İng. gasket) Pompa gövdesi, valf kaveri ve flenç
gibi hareketsiz yerlerde kullanılan lastik, klingerit,
mantar vb. malzemelerden yapılan sızdırmazlık
elemanı.
çabuk bağlantı : (İng. quick coupling) Hidrolik hortumların
birbirlerine veya karşısındaki elemanlara kolayca
bağlanabilmesi veya sökülebilmesini sağlayan, itme
ve çekme şeklindeki hareketle çalışan ve bağlantı
durumunda akışa izin veren, bağlantı olmadığında
ise geri döndürmez konumda bulunup akışkanın
geçişini önleyen bir bağlantı şekli ve elemanı.
çelik boru : (İng. steel pipe) Gemilerdeki tüm devrelerde
içinden akışkan geçmesi için kullanılan çelik
malzemeden yapılmış içi boş ve belli bir et
kalınlığına sahip silindirik bağlantı elemanı.
dış çap : (İng. outer diameter) Boru, pul, O ring gibi
dairesel elemanların dış taraflarından alınan en büyük ölçü.
dirsek : (İng. elbow) Dişli veya kaynaklı olarak boruların
birleştirilmesinde kullanılan, 90 veya 45 derece açılı
(kıvrımlı) bağlantı elemanı.
dirsek manşon : (İng. elbow) 90 veya 45 derece açılı (kıvrımlı) ve
her iki ucunun iç taraflarında dişleri olan (dişi)
bağlantı elemanı.
dirsek nipel : (İng. elbow nipple) 90 veya 45 derece açılı
(kıvrımlı) ve her iki ucunun dış taraflarında dişleri
olan (erkek) bağlantı elemanı.
flenç : (İng. flange) Borulara genellikle kaynakla
tutturulan ve boruların birbirlerine 4, 8, 12 veya 16
adet cıvata ve somunla bağlanmasını sağlayan
belirli bir iç çapı, dış çapı ve kalınlığı olan dairesel
bağlantı parçası.
galvanizli : (İng. galvanized) Galvaniz banyosuna batırılmış
olan.
hidrolik hortum : (İng. hydraulic hose) Hidrolik devrelerde
kullanılan, dışı muhtelif kauçuk malzemelerden
yapılan ve içlerinde belirli sayılarda çelik tel örgü
bulunan yüksek basınçlara dayanıklı hortum.
iç çap : (İng. inner diameter) Boru, pul, O ring gibi
dairesel elemanların iç taraflarından alınan en büyük
ölçü.
istavroz manşon : (İng. cross) İstavroz şeklinde ve dört ucunun da iç
taraflarında diş olan (dişi) bağlantı elemanı.
istavroz nipel : (İng. cross nipple) İstavroz şeklinde ve dört
ucunun da dış taraflarında diş olan (erkek) bağlantı
elemanı.
kalınlık : (İng. thickness) Boru, pul, O ring gibi dairesel
elemanların dış çapı ile iç çapı arasındaki farkın
ikiye bölünmesiyle elde edilen ölçü veya bu
elemanların dış ve iç yüzeyleri arasındaki mesafe.
kazan : (İng. boiler, steam boiler) Gemilerde buhar elde
etmek için kullanılan alev veya su borulu ünite.
kılavuz kitap : (İng. instruction book or guide book) Gemilerde
kullanılan pompa, ayrıştırıcı, kazan, kompresör vb.
tüm ünitelerin bakım tutumunu, elemanlarını ve
çalışma prensiplerini anlatan kitapçık.
konik rakor (rakor union) : (İng. union) Uçlarında diş olan iki borunun
birbirine bağlanmasında kullanılan dişi bir bağlantı
elemanı.
kopilya : (İng. cotter pin, split pin) Bazı şaftların veya
cıvataların uçlarında kullanılan somunların laçka
olmaması için somun ve şaft veya cıvatadaki
deliklerden geçirilerek emniyet sağlayan ve kadın
saç tokasına benzeyen çelik malzemeden yapılan
bağlantı elemanı, çatal pin.
kör tapa : (İng. head plug) Boru veya benzer devrelerdeki
akışkanın dışarı çıkmasını önlemek için kullanılan
dişi veya erkek deliksiz bir eleman.
kuyruklu dirsek : (İng. street elbow, male/female) 90 veya 45 derece
açılı (kıvrımlı) ve bir ucunun dış tarafında, diğer
ucunun ise iç tarafında diş olan bir bağlantı elemanı.
manşon : (İng. socket, female) Her iki ucunun iç tarafında
diş olan veya iç tarafı tamamen dişli olan (dişi)
silindirik bir bağlantı elemanı.
NBR : (İng. Nitrile Butadiene Rubber) Hidrolik
hortumların ana hammaddesi olan akrilonitrilbutadien kauçuk malzemeye verilen ad.
nipel : (İng. nipple, male) Genellikle dişli boru
devrelerinde kullanılan ve orta kısmında anahtar
için altı köşe yüzey ve bu yüzeyin diğer iki üst
tarafında diş olan (erkek) silindirik şekilli bağlantı
elemanı.
pul : (İng. washer) Cıvata başlarının veya somunların
altlarında boşluk doldurmak, onların laçka olmasını
önlemek veya sızdırmazlık sağlamak gibi amaçlarla
kullanılan belirli bir iç çapı, dış çapı ve kalınlığı
olan halka şeklindeki bağlantı elemanı, rondela.
PVC : (İng. polyvinyl chloride) Hidrolik hortumların dış
katmanında kullanılan plastik reçine malzemesi.
redüksiyon manşon : (İng. reducing socket) Bir ucundaki diş ölçüsü
diğer uçtaki diş ölçüsünden küçük veya büyük olan
dişi bağlantı elemanı.
redüksiyon nipel : (İng. reducing nipple) Bir ucundaki diş ölçüsü
diğer uçtaki diş ölçüsünden küçük veya büyük olan
erkek bağlantı elemanı.
redüksiyon : (İng. reducing bush) Bir ucundaki dişin erkek ve
ölçüsünün büyük, diğer uçtaki dişin ise dişi ve
ölçüsünün küçük olduğu hem erkek hem de dişi
bağlantı elemanı.
rondela : (İng. washer) Cıvata başlarının veya somunların
altlarında boşluk doldurmak, onların laçka olmasını
önlemek veya sızdırmazlık sağlamak gibi amaçlarla
kullanılan belirli bir iç çapı, dış çapı ve kalınlığı
olan tırtıllı, yaylı, düz veya kulaklı halka şeklindeki
bağlantı elemanı, pul.
saplama : (İng. stud, bolt) İçi dolu çelik veya pirinç silindirik
çubuk malzemeden yapılan ve her iki ucunda aynı
veya farklı, kısmen veya tamamen Metrik veya
Whitworth diş bulunan somunlarla birlikte
kullanılan erkek bağlantı elemanı.
sızdırmazlık elemanı : (İng. seal) Pompalarda ya da hareketli veya
hareketsiz devre ve ünitelerde sıvının dışarı
kaçmasını veya dışarıdan hava girişini önlemekte
kullanılan mekanik salmastra, yumuşak salmastra,
yağ keçesi, O ring, conta vb. elemanların tümüne
verilen ad.
somun : (İng. bushing, nut, cap) Pirinç veya çelik çubuk
malzemeden yapılan dış tarafı altı köşe, içi delik
olan ve bu delik kısımda Metrik veya Whitworth diş
olup cıvata ve saplamalarla birlikte kullanılan dişi
bağlantı elemanı.
su borusu : (İng. water pipe) Gemilerdeki tatlı su ve deniz
suyu devrelerinde kullanılan ve çelik malzemeden
yapılmış boru.
T nipel : (İng. tee nipple) T harfine benzeyen ve üç ucunun
da dış taraflarında diş olan (erkek) bağlantı elemanı.
taçlı somun : (İng. castle nut) Kopilyanın geçebilmesi için üst
tarafında kale burçlarına benzer şekli olan bir çeşit
somun.
teflon bant : (İng. teflon tape) Hava, yağ, yakıt, su vb.
devrelerde kullanılan erkek bağlantı elemanlarının
(nipel, cıvata vb.) dişleri üzerine sarılarak akışkanın
dışarı kaçmasını önleyen beyaz renkte bant
şeklindeki sızdırmazlık elemanı.
tüp boru : (İng. tube or tube pipe) Genellikle hidrolik
devrelerde kullanılan çelik ile pnömatik devrelerde
kullanılan çelik ve bakır boru.
uyumluluk : (İng. compatibility) Hortum, keçe vb.
malzemelerin bazı akışkanlarla kullanıldığında
bozulmaması durumu.
yaylı rondela : (İng. spring washer) Yaylı çelik malzemeden
yapılan ortası yarık ve somunların laçka olmaması
gereken yerlerde kullanılan bir çeşit rondela.
