SÖZLÜK
akıs yönü : (ing. flow direction) Bazı valflerin ve filtrelerin
islevlerini dogru yapabilmesi için devre üzerine dogru baglanmaları gerektiginden bu elemanların
üzerinde sıvının akım yönünü gösteren isaret.
akümülatör : (ing. accumulator) Hidrolik sistemlerde kullanılıp
azot gazlı, yaylı ve pistonlu gibi çesitleri olan ve
basınç enerjisini depolayıp basınç düsmesi veya
hidrolik kaçak gibi durumlarda devreye basınç
saglayan bir hidrolik devre elemanı.
alçak basınç : (ing. low pressure) Pompanın emme tarafındaki
basınç göstergesinde okunan basınç degeri.
ayna : (ing. tubesheet) Borulu ısıtıcı ve sogutucular ile
kazanlarda boruların ön ve arka taraflarında
bulunan, üzerinde boruların geçebilmesi için boru
sayısı kadar delik olan ve boruları tutan belirli bir
kalınlıktaki saç levha.
basınç fark göstergesi : (ing. differential pressure indicator) Özellikle
otomatik ve ikili ya ve yakıt filtrelerinde kullanılan
ve filtreye giris basıncı ile filtreden çıkıs basıncını
algılayıp aradaki farka göre filtrenin kirli olup
olmadıgını gösteren bir indikatör.
basınç hattı filtresi : (ing. pressure line filter) Hidrolik devrelerin
yüksek basınçlı oldugu kısımlarında kullanılarak
hidrolik akıskan içindeki pislikleri temizleyip
tutarak hidrolik devre elemanlarını koruyan bir
temizleyici eleman.
basınçölçer : (ing. pressure gauge) Pompa giris ve çıkıs
devreleri ile muhtelif devrelerdeki akıskanların
basınçlarını genellikle bar veya MPa birimiyle
gösteren bir cihaz, manometre.
basınç salteri : (ing. pressure switch) Pompa, kompresör vb.
üniteler ile akıskan dolasan devrelerde kullanılarak
bu cihazların otomatik olarak devreye girmesini,
devreden çıkmasını veya alçak ve yüksek basınç
durumlarında alarm çalmasını saglayan elektrikli bir
devre ve güvenlik cihazı, presostat.
bas : (ing. fore) Geminin bas tarafı.
boru : (ing. pipe) Ya, yakıt, su, hava, buhar, sintine vb.
devreler ile pompaların emme ve basma devrelerini
olusturan genellikle de çelik malzemeden yapılan
flençlerle veya muhtelif balantı elemanları ile
birbirine balanan ve belli bir et kalınlıına sahip
silindirik yapıdaki balantı elemanı.
borulu tip soutucu : (ing. tube type cooler) Gemilerde kullanılan ve
genellikle boruların içinden soutucu akıskanın
(deniz suyu veya tatlı su), borularından dısından ise
sogutulan akıskanın (tatlı su, yalama yaı veya
hava) geçtigi bir ısı degistirici.
çamur tankı : (ing. sludge tank) Dizel-oil, fuel-oil ve yaglama
yaının ayrıstırılması sonunda kalan kirli atıkların
toplandıgı tank.
çamur valfi : (ing. sludge valve) Otomatik ya veya yakıt
filtrelerinde kullanılan ve filtreleme sonunda kalan
kirli atıkları çamur tankına gönderen pnömatik
kontrollü valf.
çelik telli : (ing. steel mesh) Gemilerdeki sepet tipi filtrelerin
dıs veya iç kısımlarındaki örgü veya dörtgen sekilli
çelik malzemeden yapılmıs filtre modeli.
çıkıs borusu : (ing. outlet pipe, discharge pipe) Pompalar ile
basılan sıvının pompa çıkıs flencinden sonraki boru
devresi.
çıkıs valfi : (ing. discharge valve) Pompalar ile basılan sıvının
pompadan çıktıgı devre üzerindeki akıs kontrol
valfi.
diferansiyel basınç (basınç farkı) : (ing. differential pressure) Herhangi bir ünitede
baglama veya bitis, çalıstırma veya durdurma ya da
giris veya çıkıs basınçları arasındaki deger.
dönüs filtresi : (ing. return filter) Hidrolik sistemlerde silindir
veya hidrolik motordan çıkan akıskanın tanka dönüs
devresi üzerine monte edilerek hidrolik akıskan
içindeki pislikleri temizleyip tutan bir devre
elemanı.
dubleks filtre : (ing. duplex filter) Gemilerde üzerinde bulundugu
devrede sıvı akısını saglayan ünitenin
durdurulmasına gerek bırakmayan, biri
kirlendiginde digeri devreye alınmak suretiyle
yedekli olarak çalıstırılabilen iki adet filtre
blogundan olusan akıskan temizleme ünitesi, ikili
filtre.
dümen donanımı : (ing. steering gear) Geminin seyirde rotasını tayin
edebilmek ve manevra esnasında ise limana uygun
sekilde girip rıhtıma yanasmak için gereksinim
duydugu ve yekenin iskele veya sancaga basılması
biçimindeki islevi hidrolik prensiple yerine getirip
pompa, silindir, basınç sınırlandırma valfi, yön
degistirme valfi, ya tankı, yeke ve yeke saftı gibi
elemanlardan olusan ünite.
emis filtresi : (ing. suction filter) Hidrolik sistemlerde hidrolik
pompa ile hidrolik tank arasındaki emme hattında
bulunarak akıskanı temizleyip pompayı koruyan bir
akıskan temizleme elemanı.
filtre : (ing. filter) Gemilerde kullanılan ya, yakıt, su ve
hava gibi akıskanlar içindeki istenmeyen pislikleri
gözenekli yapısıyla temizleyen statik bir temizleme
elemanı, pislik tutucu.
filtre çıkısı : (ing. filter outlet) Temizlenen akıskanın filtreden
çıktıgı yer.
filtre elemanı : (ing. filter element, candle) Özellikle otomatik
filtrelerde bulunan filtre gruplarının içinde birkaç
adet olarak bulunan ve muma benzemesi sonucu bu
adı alan akıskan temizleme veya pislik tutma
elemanı.
filtre girisi : (ing. filter inlet) Temizlenecek akıskanın filtreye
girdigi yer.
filtre grubu : (ing. filter chamber) içinde mum veya sepet
seklinde birden fazla temizleme elemanı bulunduran
filtre blogu.
filtre seçici mekanizması : (ing. rotary selector mechanism) Otomatik ya
veya yakıt filtrelerinde kirlenen filtre grubunu
devreden çıkartarak temiz filtre grubunu devreye
sokan ve elektrik motoruyla çalısan dönel hareketli
bir mekanizma.
hava tüpü : (ing. air reservoir, air bottle) Gemilerde basınçlı
havanın depolandıgı yatay veya dikey konumdaki
tank.
havalandırma filtresi : (ing. air breathing filter, air vent filter) Hidrolik
sistemlerin tanklarında bulunan ve tankın
havalandırılması islevini yapan filtre.
havasızlandırılmıs : (ing. air vented) Havası dısarı atılmıs veya
havadan arındırılmıs.
ısı duyarı : (ing. bulb) Termostat (sıcaklık salteri veya
anahtarı) ve termometreler (sıcaklık göstergesi) ile
buzluk devrelerinde kullanılan genlesme valflerinde
bulunan ve temas ettigi yüzeydeki sıcaklıgı
okuyarak baglı bulundugu salter veya göstergeye
ileten ısı hisseden uç.
ısıtıcı : (ing. heater, heat exchanger) Gemilerde kullanılan
ya, yakıt veya su gibi akıskanların genellikle buhar
ile ısıtılarak sıcaklıgının artmasını saglayan borulu
veya plakalı (levhalı) tipteki ısı degistirici, hiter.
ikili filtre : (ing. duplex filter) Gemilerde üzerinde bulundugu
devrede sıvı akısını saglayan ünitenin
durdurulmasına gerek bırakmayan, biri
kirlendiginde digeri devreye alınmak suretiyle
yedekli olarak çalıstırılabilen iki adet filtre
blogundan olusan akıskan temizleme ünitesi.
indikatör (gösterge) : (ing. indicator) Gemilerde kullanılan ya, yakıt, su
vb. devrelerde bulunan akıskanların sıcaklık, basınç
veya basınç farklarını okuyarak gösteren cihaz veya
elemanlar.
iskele : (ing. port) Geminin sol tarafı.
kelebek somun : (ing. wing nut) Özellikle kinistin, sintine ve balast
filtre kapaklarında bulunup üzerindeki çıkıntı veya
köprü biçimindeki metal vasıtasıyla filtre
kapaklarının daha kolay sökülmesi veya takılmasına
yardımcı olan bir çesit somun.
kıç : (ing. aft) Geminin arka (pervane) tarafı.
kinistin filtresi : (ing. sea chest filter, kingston filter) Kinistin valfi
ile devre valfi arasında bulunan ve gemiye giren
deniz suyu içindeki pislikleri temizleyerek tutan bir
çesit temizleme elemanı.
kirlilik göstergesi : (ing. filter indicator) Özellikle ya ve yakıt
filtrelerinde kullanılan ve filtreye giris basıncı ile
filtreden çıkıs basıncını algılayıp aradaki farka göre
filtrenin kirli olup olmadıgını gösteren bir indikatör.
otomatik filtre : (ing. automatic filter) Gemilerin ana makina
yaglama yagı ve aır yakıt devrelerinde kullanılıp
pnömatik ve elektrik kumanda ile aır yakıt
devrelerinde genellikle iki, yaglama yagı
devrelerinde ise birkaç adet filtre grubu olarak
kendinden temizlemeli çalısan filtre cihazı.
perde : (ing. baffle) Gemilerde kullanılan borulu tip ısıtıcı
(hiter) ve sogutucu (kuler) ünitelerin içinde bulunan
ve genellikle soutulan akıskanın dolastırılarak
ısıtma veya sogutma verimini artırmak amacıyla
kullanılan boruların arasındaki saç levhalar.
plakalı tip soutucu : (ing. plate type cooler) Genellikle titanyum
malzemeden yapılmıs onlarca levhanın birbiri
ardına sıralanmasıyla ve çogunlukla merkezi
sogutma sistemlerinde kullanılan, levhaların bir
tarafından sogutucu akıskan, diger tarafından ise
sogutulan akıskanın geçtigi levhalı tip sogutucu
(kuler).
sancak : (ing. starboard) Geminin sag tarafı.
sepet filtre : (ing. basket filter) Yag, yakıt, su vb. devrelerde
kullanılan ve akıskan içindeki istenmeyen pislikleri
temizleyerek tutan ve sepete benzeyen, genellikle de
çelik tel örgülü bir veya iç içe geçmis birkaç adet
filtreden olusan temizleme elemanı veya pislik
tutucu.
sıcaklıkölçer : (ing. thermometer) Yag, yakıt, su, hava, buhar vb.
devrelerde kullanılan ve devredeki boru içine
daldırılmıs ısı duyarı ile boru içinden geçen
akıskanın sıcaklıgını okuyarak gösteren cihaz veya
eleman, termometre.
sıcaklık salteri : (ing. thermostat) Herhangi bir sistemde ortam veya
akıskanın sıcaklıgını okuyarak bir üniteyi devreye
sokan veya devreden çıkartan ya da alarm çaldıran
sıcaklık kontrol cihazı, termostat.
sınırlama anahtarı : (ing. limit switch) Özellikle hidrolik ve pnömatik
sistemlerde silindir içindeki pistonların hareketini
sınırlayan bir kontrol mekanizması veya valfi.
sintine filtresi : (ing. bilge filter) Gemilerin sintine (yalı su)
devrelerindeki sintine pompasının emme devresi
üzerinde bulunan ve sintine suyundaki pislikleri
temizleyip tutarak pompayı koruyan temizleme
elemanı.
sogutucu : (ing. cooler, heat exchanger) Gemilerde kullanılan
tatlı su, yaglama yagı veya hava gibi akıskanların
tatlı su veya deniz suyu ile sogutularak sıcaklıgının
azalmasını saglayan borulu veya plakalı (levhalı)
tipteki ısı degistirici, kuler.
sogutucu boruları : (ing. tube bundle) Borulu tip sogutucularda
bulunan ve içinden genellikle sogutucu akıskanın
(tatlı su veya deniz suyu) geçtigi boruların tümüne
verilen ad.
sogutucu kapagı : (ing. head) Gemilerde kullanılan sogutucularda
(kulerlerde) boruların için geçen akıskanın dısarı
çıkmasını önleyen ancak temizlik veya bakım tutum
durumlarında açılan kapak.
soklama : (ing. back-flushing) Yaglama yagı veya aır yakıt
otomatik filtrelerinde kirlenen filtre grubunun
devreden çıkartılarak basınçlı hava ile temizlenmesi.
tahliye : (ing. drain) Herhangi bir devre veya ünitedeki
akıskanın kısmen veya tamamen bosaltılması.
tapa : (ing. plug) Borulu tipteki ısıtıcı (hiter) ve sogutucu
(kuler) borularının delinmesi sonucunda delik
oldugu saptanan boruların her iki agzına çakılan
pirinç veya aaç malzemeden yapılmıs hafif konik
sekilli silindirik parça.
tekli filtre : (ing. simplex filter) Üzerinde yedegi olmayan ve
kirlendiginde ise bulundugu ünite veya akıskanı
transfer eden makinanın durdurulması zorunlu olan
bir tek eleman veya iç içe geçmis birçok eleman
ancak bir tek bloktan olusan temizleme ünitesi.
temizleme valfi : (ing. flushing valve) Yaglama yagı veya aır yakıt
otomatik filtrelerinde kirlenen filtre grubunun
temizlenebilmesi için basınçlı hava gönderen
pnömatik kontrollü valf.
yag doldurma filtresi : (ing. oil filling filter) Hidrolik sistemlerdeki ya
tanklarına temiz ya alımlarında kullanılan ve
tankın üst taraflarında bulunan temizleme elemanı.
yaglama yaı : (ing. lubricating oil) Dizel makinalarda biri
hareketli digeri hareketsiz veya her ikisi de hareketli
olan parçalar arasındaki sürtünmeyi önleyip onları
yaglamada ve sogutmada kullanılan sıvı karbonlu
hidrojen.
yakıt : (ing. fuel oil or diesel oil) Dizel makinalarda
enjektör ile silindir içerisine atomize sekilde
püskürtülerek yakılan ve silindirde is üretilmesini
saglayan sıvı karbonlu hidrojen.
yeke : (ing. rudder) Gemilerin kıç tarafındaki pervanenin
arkasında bulunup dümen makinasındaki
silindirlerin hareketini bir saftla alarak geminin
sancak veya iskeleye dönüsünü saglayan parça.
yön kontrol valfi : (ing. directional control valve, changeover valve)
Hidrolik ve pnömatik sistemlerde bulunan el,
basınçlı hava, basınçlı ya, kol, pedal, elektrik vb.
sekillerde kontrol edilebilen ve hidrolik veya
pnömatik silindir ya da motorların hareket yönünü
degistirmede kullanılan 3/2, 4/2, 4/3, 5/2 ve 5/3
biçimlerinde olabilen hidrolik veya pnömatik bir
valf.
yüksek basınç : (ing. high pressure) Pompanın basma tarafındaki
basınç göstergesinde okunan basınç degeri.
zarf : (ing. shell) Borulu tipteki ısıtıcı (hiter) ve sogutucu
(kuler) ünitelerde ısıtma veya sogutma borularını
içinde bulunduran gövde saçı.
