SÖZLÜK
Açılı plakalı eksenel pistonlu pompa : (ing. swash plate piston pump) Hacim degisiminin
belirli bir açıya sahip olan sabit plaka ile
degistirildigi ve üzerinde eksenel pistonlar bulunan
bir çesit hacimsel pompa.
artan hacim : (ing. increasing volume) Hacimsel pompalarda,
pompa iç elemanı veya elemanları tarafından vakum
yaratmak için elemanlar ile gövde iç tarafında
yaratılan normalden daha büyük hacim.
asındırıcı madde : (ing. abrasive) Pompalarla tasınan bazı sıvılar
içinde bulunan ve pompa gövdesi ile pompa
elemanlarını asındırma potansiyeli gösteren
tanecikli madde.
asınma plakası : (ing. wearing plate) Genellikle dıstan disli
pompalarda dislilerin yan yüzeyleri ile pompa
gövdesi arasında bulunan ve disliler ile gövdenin
asınmasını önleyen bir çesit conta.
ayraç : (ing. seal) iki parça arasındaki sızdırmazlık
elemanı.
azalan hacim : (ing. decreasing volume) Hacimsel pompalarda,
pompa iç elemanı veya elemanları tarafından basınç
yaratmak için elemanlar ile gövde iç tarafında
yaratılan normalden daha küçük hacim.
basınç karsılayıcı (kompansatör) : (ing. compensator) Dönel pistonlu, kanatlı vb.
pompalarda basınca duyarlı olarak çalısan ve
pompanın debisini ayarlamakta kullanılan yaylı
mekanizma.
basma valfi : (ing. delivery valve, discharge valve) Pompaların
sıvı çıkıs taraflarında bulunan denetim elemanı.
bosluk (aralık) : (ing. clearance) impeller ve asınma ringi veya
benzeri pompa elemanları arasında bulunan mesafe.
by-pass valfi : (ing. by-pass valve, pressure regulating valve,
relief valve) Hacimsel pompalarda basılan sıvıyı
pompa girisine göndererek pompanın ayarlanan
basınç degerinde çalısmasını saglayan bir yardımcı
eleman (veya valf).
çamur : (ing. sludge) Yaglama yagı, dizel-oil ve fuel-oil
gibi sıvıların ayrıstırılması sonrasında kalan kirli
atık.
çevresel pistonlu pompa : (ing. circumferential piston pump) Üzerinde ikiser
kanat bulunan ve birlikte çalısan iki rotora sahip
olup bu rotorlar üzerindeki kanatlarla (pistonlarla)
hacim degisimi yapılan bir çesit hacimsel pompa.
çıkıs haznesi veya hücresi : (ing. outlet port, discharge port) Hacimsel
pompalarda, pompalanan sıvının çıktıgı alan veya
delik yer.
çift diyaframlı pompa : (ing. double diaphragm pump) iki adet diyaframa
sahip olup bir diyafram emme yaparken diger
diyaframın basma yaptıgı dogrusal hareketli pompa.
çift etkili pompa : (ing. double stroke pump) Pistonun hem alt hem
de üst tarafında sıvı bulunduran ve pistonun bir
strokunda hem emme hem de basma yapabilen
pistonlu veya benzeri pompa.
çok kademeli pompa : (ing. multistage pump) içinde iki veya daha fazla
impeller bulunduran santrifüj pompa.
debi : (ing. capacity, delivery, flow rate) Pompalar
tarafından birim zamanda basılan sıvı miktarı, verdi.
degisken deplasman : (ing. variable displacement) Bazı hacimsel ve
dönel hareketli (eksenel pistonlu gibi) pompalarda
debinin degistirilebilmesi için pompa elemanının
çalıstıgı gövdenin veya egik plakanın
hareketlendirilmesiyle pompa iç elemanı ile gövde
arasındaki degisebilen hacim.
dengeli kanatlı (paletli) pompa : (ing. balanced vane pump) Gövdesi üzerinde iki
emme ile iki basma portu bulunan ve hidrolik
srastın (itme kuvvetinin) önlendigi kanatlı pompa.
dengesiz kanatlı (paletli) pompa : (ing. unbalanced vane pump) Gövdesi üzerinde bir
emme ile bir basma portu bulunduran ve pompa
içinde hidrolik srastın (itme kuvvetinin) olustugu
kanatlı pompa.
dıs disli : (ing. outer gear, external gear) içten disli (gerotor)
veya içten eksantrik pompalarda bulunan ve dis
sayısı daha fazla olan büyük disli.
dıstan disli pompa : (ing. external gear pump) Birbirlerinin dıs
tarafındaki dislerle biri tahrik eden, digeri veya
digerleri tahrik edilen iki veya üç adet birlikte
çalısan disliden olusup dislilerle gövde arasında
sıvıyı tasıyan hacimsel pompa.
difüzörlü pompa : (ing. diffuser pump) impeller dısında difüzör adı
verilen sabit kanatlar sayesinde sıvının kinetik
enerjisinin basınç enerjisine dönüstürüldügü bir
çesit santrifüj pompa.
dikey pompa : (ing. vertical pump) Özellikle gemi gibi alan
darlıgı olan yerlerde kullanılan ve saft ekseninin
yere düsey konumda oldugu pompa tipi.
dinamik pompalar : (ing. dynamic pumps) impeller veya pervane
vasıtasıyla transfer edilen sıvıdaki kinetik enerjinin
salyangoz veya difüzör ile basınç enerjisine
çevrildigi radyal akıslı (santrifüj), eksenel akıslı
(pervane) ve karısık akıslı pompalar.
dip burcu (uç burcu) : (ing. end bearing, side bearing or sleeve) Dikey
pompalarda saftın alt tarafını, yatay pompalarda ise
saft veya saftların bir ya da iki tarafını yataklamada
kullanılan genellikle bronz veya beyaz metal kaplı
yatak veya burç.
disli pompa : (ing. gear pump) içinde iki adet içten veya iki ya
da üç adet dıstan disli eleman bulundurarak sıvıyı
içten disli olanlarda disliler ve dıstan disli olanlarda
da dislilerle gövde arasında tasıyan pompa.
dogrusal hareketli pompalar : (ing. reciprocating pumps) Sıvıyı transfer eden iç
elemanının dogrusal hareket ettigi pistonlu,
plancerli ve diyaframlı pompalara verilen ad.
dönel hareketli pompalar : (ing. rotary pumps) Disli, vida, piston vb. gibi iç
elemanların dönme hareketiyle sıvı transferi yapan
pompaların ortak adı.
düz disli (alın disli) : (ing. spur gear) Dıstan disli pompalarda en çok
kullanılan ve disleri saft eksenine paralel olan disli.
düz eksenel hareketli pistonlu pompa : (ing. inline, axial piston pump) Hareketli ve egik
bir plaka ile yine düz (egik olmayan, yatay) bir
saftla bunlara eksenel olarak çalısan birkaç adet
pistondan olusan bir çesit dönel hareketli pompa.
egik levha : (ing. swash plate) Dönel hareketli eksenel pistonlu
pompalarda strok ve dolayısıyla deplasmanı (debi
degisimini) ayarlamada veya degistirmede
kullanılan plaka.
egik saftlı eksenel pistonlu pompa : (ing. bent axis piston pump) Hareketli ve egik
(yatayla belli bir açıda) bir plaka ve bir saft ile
bunların baglı oldugu yatay safta eksenel olarak
çalısan birkaç adet pistondan olusan bir çesit dönel
hareketli pompa.
eksenel akıslı pompa : (ing. axial flow pump) Transfer edilen sıvının
pompadan çıkısının pompa saft eksenine eksenel
(paralel) oldugu pompa, pervane pompa.
eksenel hareketli pistonlu pompa : (ing. axial piston pump) Sabit veya hareketli bir
plaka ile safta eksenel olarak yerlestirilmis birkaç
adet pistondan olusan bir çesit dönel hareketli
pompa.
elastik elemanlı pompa : (ing. flexible impeller pump) içinde kauçuk gibi
bir malzemeden yapılmıs elastik bir impeller
bulunduran pompa.
elastik hortumlu pompa : (ing. peristaltic pump) Ortada hareketli bir rotor ile
çevresinde elastik bir hortum bulunan ve rotor
üzerindeki kanatların hortuma basmasıyla sıvıları
emerek basan pompa.
emme valfi : (ing. suction valve, inlet valve) Pompaların sıvı
giris veya emme taraflarında bulunan denetim
elemanı (veya valf).
emniyet valfi : (ing. pressure relief valve, safety valve) Herhangi
bir ünitedeki asırı gaz basıncını veya pompadaki
asırı sıvı basıncını tahliye eden ve yay basıncı ile
çalısan ayarlanabilir bir eleman (veya valf).
enjektör : (ing. injector, fuel delivery valve) Dizel
makinalarda silindir içine yakıtı belirli bir basınç
altında atomizasyon seklinde püskürten ve yay
basıncı ile ayarlanabilen bir eleman, yakıt
püskürtme valfi.
geri döndürmez valf : (ing. check valve, non-return valve) Tek yönde
akısa izin veren valf, çek valf.
giris haznesi (giris hücresi) : (ing. inlet port, suction port) Hacimsel
pompalarda, pompalanan sıvının girdigi alan veya
delik yer.
güç rotoru (döndüren rotor) : (ing. power rotor) Dıstan veya içten disli
pompalarda elektrik motorundan hareketi alıp ikinci
veya diger disliyi tahrik eden saft.
hacimsel verim : (ing. volumetric efficiency) Pompa çıkısında
ölçülen debinin impellerden geçen debiye oranı,
volümetrik verim.
hareket alan disli (döndürülen disli) : (ing. driven gear) Dıstan veya içten disli
pompalarda elektrik motorundan hareketi alan
tahrik rotorunun çevirdigi ikinci veya diger disli.
hava kompresörü : (ing. air compressor) Havayı emerek vida veya
piston gibi elemanlarla sıkıstırmak suretiyle
basıncını artıran ve hava tüpüne gönderen bir gemi
yardımcı makinası.
helisel disli : (ing. helical gear) Dıstan disli pompalarda
kullanılan ve disleri helis biçiminde olan disli.
hidrolik pompa : (ing. hydraulic pump) Hidrolik akıskanı belirli bir
basınç ve debi ile hidrolik silindir veya motora
göndererek dogrusal veya dönel hareket elde
edilmesini saglayan ve mekanik enerjiyi hidrolik
enerjiye çeviren hacimsel tip pompa.
hilal ayraç : (ing. crescent-seal) içten eksantrik pompalarda
içten disli ile dıstan disli arasında bulunan ve hilal
seklinde olan sızdırmazlık parçası.
iç disli : (ing. inner gear, internal gear) içten disli veya
içten eksantrik pompalarda bulunan ve dis sayısı
daha az olup dıstaki disliden daha fazla devir
yaparak dönen ve iç tarafta bulunan disli.
içten disli pompa : (ing. internal gear pump) Dis sayısı daha fazla olan
bir dıs disli ile dis sayısı daha az olan bir iç dislinin
iç içe geçmesiyle çalısan hacimsel tip pompa.
içten eksantrik pompa : (ing. crescent seal pump) Dis sayısı daha fazla
olan bir dıs disli ile dis sayısı daha az olan bir iç
dislinin iç içe geçmesiyle çalısan ve aralarında ayraç
(sızdırmazlık) görevi yapan sabit bir hilal seklinde
parça bulunduran hacimsel pompa.
iki emisli pompa : (ing. double suction pump) Hidrolik balans
(denge) salamak amacıyla emme tarafında bulunan
perde vasıtasıyla iki taraftan emme yapabilen bir
çesit santrifüj pompa.
iki pistonlu pompa : (ing. duplex pump) iki veya daha fazla sayıda
pistona sahip olan pistonlu pompa.
iki vidalı pompa : (ing. two screw pump) Silindirik bir yuva içinde
iki adet vidaya sahip olan bir çesit vidalı pompa.
impeller : (ing. impeller) Santrifüj pompalarda sıvıya kinetik
enerji kazandırarak sıvıyı emip basan ve içinde
kanatları bulunan pervane veya çark.
itici kol (baglantı kolu) : (ing. connecting rod) Dizel makinalarda pistonun
hareketini kranksafta ileten parça; Pistonlu veya
plancerli pompalarda elektrik motorunun hareketini
pompa pistonuna ileten parça.
kanatlı pompa : (ing. vane pump) Balanslı (dengeli) veya balanssız
(dengesiz) modelleri olan ve silindirik bir yuva
içerisinde dönen, üzerinde merkezkaç kuvvetle veya
yayla dısarı savrulan hareketli kanatları olan bir
çesit hacimsel pompa, paletli pompa.
kapalı impeller : (ing. closed impeller) Santrifüj pompalarda temiz
sıvıların transferinde kullanılan ve her iki tarafı
kapaklarla kapatılmıs bir çesit impeller.
kaplin : (ing. coupling) Elektrik motor saftının hareketini
pompa saftına aktaran elastik veya rijit parça,
kavrama.
kasnak : (ing. pulley) Elektrik motor saftının hareketini
pompa ve kompresör gibi yardımcı makinalara
kayıs vasıtasıyla aktarmada kullanılan hem motor
hem de pompa veya kompresörde bulunan dairesel
biçimli volan veya disk.
kem : (ing. cam) Dizel makinalarda kemsaft üzerinde
bulunan ve yakıt pompalarına veya emme-egzoz
valflerine hareket ileten dairesel biçimli ancak
üzerinde bir çıkıntısı veya oyuu olan parça.
kemsaft : (ing. camshaft) Dizel makinalarda kranksafttan
disli veya zincir vasıtasıyla hareket alarak yakıt
pompalarına veya emme-egzoz valflerine hareket
ileten ve üzerinde kemler bulunduran saft.
küresel valf : (ing. ball valve) Akıskan devrelerinde kullanılan
ve akıskana yol verme veya akıskanı kesme islemini
içinde bulunan bir küre biçimli disk ile yapan
genellikle kol bazen de hidrolik veya pnömatik
kumandalı kullanılan bir çesit valf.
loblu pompa : (ing. lobe pump) Silindirik bir yuva içinde iki, üç
veya dört adet kanadı bulunan iki adet loba sahip bir
çesit hacimsel pompa.
mekanik salmastra : (ing. mechanical or shaft seal) Sabit (seramik veya
metal) ve hareketli (karbon) bir parça, yay ve çesitli
lastik veya O ringlerden olusan ve pompaların saft
bogazlarında kullanılarak pompanın bastıgı sıvının
pompa dısına kaçmasını veya pompanın hava
almasını önleyen sızdırmazlık elemanı, mekanik
seal, mekanik keçe.
paletli pompa : (ing. vane pump) Balanslı (dengeli) veya balanssız
(dengesiz) modelleri olan ve silindirik bir yuva
içerisinde dönen, üzerinde merkezkaç kuvvetle veya
yayla dısarı savrulan hareketli kanatları olan bir
çesit hacimsel pompa, kanatlı pompa.
pin hücresi : (ing. pintle port) Radyal pistonlu pompalarda
sıvının giris ile çıkısında bulunan ve inecik
biçimindeki elemanlarla kontrol edilen yer.
pistonlu pompa : (ing. piston pump, reciprocating pump) içinde sıvı
transferi için piston veya pistonlar bulunduran dönel
veya dogrusal hareketli pompa.
plancerli pompa : (ing. plunger pump, reciprocating pump) Sıvıyı,
içinde bulundurdugu plancer veya plancerlerle
emerek basan dogrusal hareketli pompa.
pompa : (ing. pump) Bir sıvının istenilen bir yere iletimini
saglayan veya baska bir deyisle sıvıyı transfer eden
cihaz veya düzenek.
pompa blogu : (ing. pump case) impeller, disli, vida gibi
pompanın hareketli ve hareketsiz diger iç
elemanlarını içinde bulunduran dıs muhafaza,
gövde.
pozitif deplasmanlı pompalar : (ing. positive displacement pumps) Sıvıların transferini disli, vida, piston gibi elemanlarla
hacmin azaltılması ve artırılması ile yapan hacimsel
pompaların genel adı.
radyal akıslı pompa : (ing. radial flow pump) Transfer edilen sıvının
pompadan çıkısının pompa saft eksenine radyal
(dikey) oldugu pompa, santrifüj pompa, merkezkaç
pompa.
radyal pistonlu pompa : (ing. radial piston pump) Dairesel bir yuva içine
radyal olarak yerlestirilmis birkaç pistondan veya
bilyeden olusan bir çesit hacimsel ve dönel hareketli
pompa.
radyal pompa : (ing. radial pump) Dairesel bir yuva içine radyal
olarak yerlestirilmis birkaç bilye veya pistondan
veya bilyeden olusan bir çesit hacimsel ve dönel
hareketli pompa.
rotor : (ing. rotor) Elektrik motorundan aldıgı hareketle
üzerindeki disli veya vida gibi pompa iç elemanını
çeviren saft.
rulman (rulmanlı yatak) : (ing. ball bearing) Pompa veya motor saftlarını
yataklamada kullanılan ve içinde küre, fıçı,
silindirik vb. biçimlerde kayma hareketi saglayan
elemanlar bulunduran bir çesit yatak.
sabit deplasman : (ing. fixed displacement) Bazı hacimsel
pompalarda pompa elemanı ile bu elemanın içinde
çalıstıgı yuva veya gövde arasındaki
degistirilemeyen hacim.
salınan plakalı pistonlu pompa : (ing. wobble plate piston pump) Hacim
degisiminin belirli bir açıya sahip olan salınan bir
plaka ile degistirildigi ve üzerinde safta eksenel
olarak yerlestirilmis pistonlar veya bilyeler bulunan
bir çesit dönel hareketli hacimsel pompa.
salmastra : (ing. packing) Pompa saft bogazlarında veya
valflerde birkaç adet olarak kullanılan, pompa veya
valf içindeki sıvının dısarı kaçmasını ve pompanın
hava almasını önleyen belirli kalınlıklardaki teflon,
grafit vb. malzemelerden yapılan baglar.
santrifüj pompa : (ing. centrifugal pump) içinde hareketli eleman
olarak bir veya daha fazla impeller bulunduran ve
sıvının kinetik enerjisini merkezkaç prensiple bir
salyangozda veya difüzörde basınç enerjisine
çeviren pompa, merkezkaç pompa.
sıvı halkalı vakum pompası : (ing. liquid ring vacuum pump) impeller seklinde
hareketli bir iç elemana sahip olup gövdesinin iç
tarafında su gibi bir sıvı bulunduran ve vakum
saglamada kullanılan pompa.
sızdırmazlık : (ing. seal) Pompalarda ya da hareketli veya
hareketsiz yer ve ünitelerde sıvının dısarı kaçmasını
veya dısarıdan hava girisini önleme.
silindir gömlei : (ing. cylinder liner) Pistonlu pompalarda içinde
pistonun hareket ettigi silindirik sekilde olan ve
pompa gövdesi içine yerlestirilen parça.
stator : (ing. stator) Tek vidalı pompalarda içinde rotor adı
verilen erkek vidanın çalıstıgı ve genellikle dogal
veya sentetik kauçuktan yapılan disi ve içi helisli
parça.
strok : (ing. stroke) Pistonlu veya plancerli pompalarda
piston veya plancerin en alt (veya bir uç) noktadan
en üst (veya diger uç) noktaya kadar aldıgı yol.
tahrik dislisi : (ing. drive gear) Elektrik motor saftından hareket
alan tahrik saftı üzerinde bulunan ve diger disliye de
hareket veren disli.
tahrik saftı : (ing. drive shaft) Elektrik motor saftından hareket
alan ve üzerindeki tahrik dislisi ile diger disliye de
hareket veren saft.
tek diyaframlı pompa : (ing. single diaphragm pump) içinde hareketli
eleman olarak bir adet diyafram bulunduran ve
diyaframın iki hareketiyle (iki strokta) bir is (emmebasma) yapabilen bir çesit dogrusal hareketli
pompa.
tek emisli pompa : (ing. single suction pump) Pompa girisinde bir tek
emisi olan santrifüj pompa.
tek etkili pompa : (ing. single stroke pump) içinde bulundurdugu
pistonun iki hareketiyle (iki strokta) bir is (emmebasma) yapabilen bir çesit dogrusal hareketli
(pistonlu) pompa.
tek kademeli pompa : (ing. single stage pump) içinde bir adet impeller
bulunduran santrifüj pompa.
tek pistonlu pompa : (ing. simplex pump) içinde hareketli eleman
olarak bir adet piston bulunduran tek veya iki etkili
bir çesit dogrusal hareketli (pistonlu) pompa.
tek vidalı pompa : (ing. single screw pump, progressive cavity pump)
Silindirik bir yuva içinde genellikle kauçuk
malzemeden yapılmıs sabit bir stator ve onun içinde
de rotor adı verilen hareketli bir vidadan olusan bir
çesit vidalı pompa, mono pompa, helisel rotorlu
pompa.
üç vidalı pompa : (ing. three screw pump, IMO pump) Silindirik bir
yuva içinde biri tahrik eden dier ikisi ise tahrik
edilen toplam üç adet vidaya sahip olan bir çesit
vidalı hacimsel pompa.
vakum : (ing. vacuum) Atmosfer basıncının altında olma
durumu.
valf diski : (ing. valve disc) Pompa giris ve çıkıslarında veya
devrelerde bulunan valflerin yuvasına basarak akısı
önleyen veya yuvadan uzaklasarak akısa izin veren
eleman.
valf yuvası (disk yuvası) : (ing. valve seat) Pompa giris ve çıkıslarında veya
devrelerde bulunan valflerin disklerinin oturdugu
genellikle halka biçiminde olan yuva.
verim : (ing. efficiency) Pompa veya benzeri ünitelerde
kayıplar sonrasında kalan gerçek debi miktarının
yüzde ile belirtilen oranı.
vidalı pompa : (ing. screw pump) Silindirik bir yuva içinde bir,
iki veya üç adet vida bulunduran bir çesit hacimsel
ve dönel hareketli pompa.
V-kayısı : (ing. V-belt) Elektrik motor saftının hareketini
pompa ve kompresör gibi yardımcı makinalara
aktarmada kullanılan motor ve pompa veya
kompresörde bulunan kasnaklar arasındaki iletim
elemanı.
volüt gövdeli pompa : (ing. volute pump) içinde impellerin de bulundugu
salyangoz veya volüt adı verilen bir gövde
sayesinde sıvının kinetik enerjisinin basınç
enerjisine dönüstürüldügü bir çesit santrifüj pompa.
yaglama yagı : (ing. lubricating oil) Dizel makinalarda biri
hareketli digeri hareketsiz veya her ikisi de hareketli
olan parçalar arasındaki sürtünmeyi önleyip onları
yaglamada ve sogutmada kullanılan sıvı karbonlu
hidrojen.
yakıt : (ing. fuel oil or diesel oil) Dizel makinalarda
enjektör ile silindir içerisine atomize sekilde
püskürtülerek yakılan ve silindirde is üretilmesini
saglayan sıvı karbonlu hidrojen.
yarı açık impeller : (ing. semi open impeller) Santrifüj pompalarda
kullanılan ve sadece bir tarafı kapakla kapatılmıs bir
çesit impeller.
yarı kapalı impeller : (ing. semi closed impeller) Santrifüj pompalarda
kullanılan ve sadece bir tarafı kapakla kapatılmıs bir
çesit impeller.
yatak : (ing. bearing) Pompa ve benzeri ünitelerde saftın
salgı yapmadan çalısmasını saglayan yuva veya
burç
yay kuvveti : (ing. spring tension, spring pressure) Valflerde
yayın baglı bulundugu diski iterek yuvaya
oturmasını ve valfin kapalı kalmasını saglayan kuvvet
